เรื่องชวนสงสัยวันลอยกระทง ที่คุณอาจไม่เคยรู้

แชร์บทความ:

Share:

เรื่องชวนสงสัยวันลอยกระทง ที่คุณอาจไม่เคยรู้

ประเพณีลอยกระทงเป็นหนึ่งในเทศกาลที่สวยงามและมีเสน่ห์ที่สุดของไทย แต่มีเรื่องราวน่าสนใจมากมายที่หลายคนอาจยังไม่เคยรู้ วันนี้เราจะพาไปสำรวจความลับที่ซ่อนอยู่ในประเพณีอันงดงามนี้กัน

🌟 จุดกำเนิดประเพณีลอยกระทง...ย้อนไกลถึงสมัยใด

ถึงแม้จะเป็นประเพณีที่สืบทอดมายาวนาน แต่จุดกำเนิดที่แท้จริงของลอยกระทงกลับไม่มีหลักฐานระบุแน่ชัด สิ่งที่เรารู้คือประเพณีนี้มีมาตั้งแต่สมัยสุโขทัย ในรัชสมัยพ่อขุนรามคำแหง โดยมีการค้นพบหลักฐานสำคัญจากศิลาจารึกหลักที่ 1 ที่กล่าวถึง "งานเผาเทียนเล่นไฟ" ซึ่งเชื่อว่าเป็นจุดเริ่มต้นของประเพณีลอยกระทงที่เรารู้จักในปัจจุบัน

🌺 วิวัฒนาการจาก "จองเปรียง" สู่ "ลอยกระทง"

ประเพณีลอยกระทงมีการเปลี่ยนแปลงและพัฒนามาอย่างยาวนาน ในสมัยอยุธยา เรียกประเพณีนี้ว่า "พิธีจองเปรียง" ซึ่งเป็นพิธีบูชาไฟถวายสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทางพุทธศาสนา มีรากฐานมาจากพิธี "ทิวาลี" ของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ซึ่งคาดว่าได้รับอิทธิพลมาจากนครธมในกัมพูชา

ชื่อ "จองเปรียง" มาจากภาษาเขมร โดย "จง" (อ่านว่า จอง) หมายถึง การผูกหรือโยง ส่วน "เปฺรง" (อ่านว่า เปรง) หมายถึง น้ำมัน เมื่อรวมกันจึงสื่อถึงการดูแลให้ไฟสว่าง ต่อมาได้วิวัฒนาการเป็นพระราชพิธี "ลอยกระทงทรงประทีป" ในราชสำนัก และ "ลอยกระทง" สำหรับสามัญชน

👑 นางนพมาศ: ตำนานหรือความจริง?

นางนพมาศ ผู้ที่หลายคนรู้จักในฐานะผู้ริเริ่มการทำกระทงดอกบัว เป็นตัวละครที่น่าสนใจและมีเรื่องราวซับซ้อน

ในมุมมองทางประวัติศาสตร์ นางนพมาศเป็นตัวละครที่ปรากฏในหนังสือ "ตำรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์" แต่ความมีตัวตนของนางยังคงเป็นที่ถกเถียงในวงวิชาการ นักประวัติศาสตร์หลายท่านตั้งข้อสังเกตว่า:

  • เรื่องราวอาจถูกแต่งขึ้นในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น
  • ภาษาที่ใช้ในตำราแตกต่างจากภาษาในสมัยสุโขทัย
  • มีการกล่าวถึงชนชาติต่างๆ ที่อาจยังไม่ได้ติดต่อกับสุโขทัยในยุคนั้น

อย่างไรก็ตาม นางนพมาศได้กลายเป็นสัญลักษณ์ของสตรีไทยที่งดงามทั้งกิริยา วาจา และจิตใจ จนเป็นที่มาของการประกวดนางนพมาศที่จัดขึ้นในเทศกาลลอยกระทงทุกปี

🌝 วันเพ็ญเดือน 12 แต่ทำไมจัดเดือน 11

หลายคนอาจสงสัยว่าทำไมเราเรียก "วันเพ็ญเดือน 12" แต่กลับจัดในเดือน 11 คำตอบคือ เพราะการนับเดือนของไทยมีสองระบบ:

  • ระบบจันทรคติ (แบบโบราณ): นับตามดวงจันทร์
  • ระบบสุริยคติ (ปัจจุบัน): นับตามดวงอาทิตย์

เมื่อแปลงจากระบบจันทรคติมาเป็นสุริยคติ เดือน 12 จึงตรงกับเดือน 11 หรือพฤศจิกายนนั่นเอง การจัดในช่วงนี้ยังสอดคล้องกับฤดูน้ำหลากและปรากฏการณ์น้ำเกิด เมื่อดวงจันทร์ โลก และดวงอาทิตย์เรียงตัวในแนวเดียวกัน

🎵 เพลงรำวงวันลอยกระทง: สร้างสรรค์ในเวลาเพียง 30 นาที

เพลงที่เราคุ้นหูกันดี "วันเพ็ญเดือนสิบสอง น้ำนองเต็มตลิ่ง..." มีที่มาที่น่าทึ่ง เกิดขึ้นในค่ำคืนลอยกระทงปี 2492 ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เมื่อวงสุนทราภรณ์ได้รับการขอร้องให้แต่งเพลงเป็นที่ระลึก

ครูแก้ว อัจฉริยะกุล และครูเอื้อ สุนทรสนาน ใช้เวลาเพียง 30 นาทีในการสร้างสรรค์เพลงอมตะบทนี้ โดย:

  • ครูแก้ว: ประพันธ์คำร้อง
  • ครูเอื้อ: ประพันธ์ทำนอง

จนกลายเป็นเพลงที่อยู่คู่ประเพณีลอยกระทงมาจนถึงทุกวันนี้

เรื่องราวทั้งหมดนี้ทำให้เราเห็นว่า ประเพณีลอยกระทงไม่ได้เป็นเพียงการลอยกระทงสวยๆ ในค่ำคืนวันเพ็ญเท่านั้น แต่แฝงไว้ด้วยประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม และภูมิปัญญาที่สืบทอดมายาวนาน แม้กาลเวลาจะผ่านไป แต่ความงดงามของประเพณีนี้ก็ยังคงอยู่ และจะยังคงอยู่คู่สังคมไทยตลอดไป


แหล่งที่มา

  • ประวัติลอยกระทง: DSA|SU กองกิจการนักศึกษา มหาวิทยาลัยศิลปากร
  • ประวัติจองเปรียง: มิวเซียมสยาม
  • เรื่องราวนางนพมาศ: ไทยรัฐออนไลน์
  • การนับเดือนและปฏิทิน: Sanook Campus และ PPTV HD36
  • ประวัติเพลงรำวงวันลอยกระทง: สำนักประชาสัมพันธ์เขต 3 จังหวัดยะลา
  • *บทความนี้มีการปรับปรุงล่าสุด: พฤศจิกายน 256

บทความแนะนำสำหรับคุณ

เพอร์เฟค เพลส แจ้งวัฒนะ | แบบบ้านใหม่ Limited Series โซนหน้าสวนส่วนกลาง

Home Highlights

เพอร์เฟค เพลส แจ้งวัฒนะ | แบบบ้านใหม่ Limited Series โซนหน้าสวนส่วนกลาง

บ้านทำเล “บางใหญ่” ทำไมยังน่าซื้อ?

Home Expert

บ้านทำเล “บางใหญ่” ทำไมยังน่าซื้อ?

วาวิล่า สุขุมวิท 77 | บ้านหรู 3 ชั้น ดีไซน์พิเศษสำหรับครอบครัวใหญ่

Home Highlights

วาวิล่า สุขุมวิท 77 | บ้านหรู 3 ชั้น ดีไซน์พิเศษสำหรับครอบครัวใหญ่

สัมผัสชีวิตหรูริมทะเลสาบสุดเอ็กซ์คลูซีฟ ที่ เลค วิลล่า ราชพฤกษ์-346

Home Highlights

สัมผัสชีวิตหรูริมทะเลสาบสุดเอ็กซ์คลูซีฟ ที่ เลค วิลล่า ราชพฤกษ์-346

รีวิว Modi Villa รังสิต คลอง 7 บ้านติดถนนใหญ่ CHECK-IN HOLLAND ได้ทุกวัน

Home Highlights

รีวิว Modi Villa รังสิต คลอง 7 บ้านติดถนนใหญ่ CHECK-IN HOLLAND ได้ทุกวัน

ไอเดียจัดสวนสวย สำหรับบ้านที่ดินใหญ่

Home Expert

ไอเดียจัดสวนสวย สำหรับบ้านที่ดินใหญ่

เคล็ดลับมงคลก่อนขึ้นบ้านใหม่

Home Expert

เคล็ดลับมงคลก่อนขึ้นบ้านใหม่

วางแผนผ่อนบ้านอย่างชาญฉลาดด้วยโบนัสต้นปี

Home Expert

วางแผนผ่อนบ้านอย่างชาญฉลาดด้วยโบนัสต้นปี

ลดดอกเบี้ยบ้านได้จริง! วิธีรีไฟแนนซ์ให้คุ้มที่สุด

Home Expert

ลดดอกเบี้ยบ้านได้จริง! วิธีรีไฟแนนซ์ให้คุ้มที่สุด

© 2025 Property Perfect Public Company Limited. All Rights Reserved.